İşyeri Denetimlerindeki Detaylar

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına bağlı iş müfettişlerinin işletmelere yönelik yaptığı denetimlerde dikkat ettikleri hususlar haliyle çok iyi bilinir. İşletmedeki elektrik tesisatı ve topraklama ölçüm kayıtları, makinelerin koruyucuları, iş ekipmanlarının periyodik bakım kayıtları gibi.

Ancak son zamanlarda teknik yönleriyle beraber, gerek iş hukuku, gerek sağlık, gerekse de sosyal yönden yapılan incelemeler dikkati çekmektedir:

Kısaca özetlersek;

İşletmelerdeki çalışan temsilcilerinin kimler olduğu sorulmakta, bu kişilerle görüşülmekte, kendilerine eğitim verilip verilmediğine, çalışan atama yazılarına bakılmaktadır.

Teknik yönden yapılan incelemelerde işletmelerdeki makinelere yönelik çalışma ve kullanma talimatları daha detaylı incelenmektedir.

Çalışanların görev tanımlamalarının hazırlanıp hazırlanmadığı incelenmektedir.

Haftalık çalışma sürelerine uyulup uyulmadığı, fazla mesai yapılıp yapılmadığı sorgulanmakta, çalışanlardan da bilgi alınmaktadır. Yapılacak fazla çalışmaların, çalışan bordrolarına yansıtılıp yansıtılmadığı, ulusal bayram ve genel tatil günü çalışma ücretlerinin ödenip ödenmediği incelenmektedir.

Dinlenme ve izin sürelerinin mevzuata uygun şekilde düzenlenip düzenlenmediği, kayıtlarının tutulup tutulmadığı incelenmektedir.

Asıl işveren ile alt işveren arasındaki iş sözleşmelerine bakılmakta, alt işveren dosyaları da İSG çalışmaları yönünden dikkate alınmaktadır. Her SGK sicil numarasının ayrı ayrı denetlendiğini varsayabiliriz. Muvazaalı (asıl işveren-alt işveren ayrımı) iş ve işlerle ilgili ayrıntılı değerlendirme yapılmaktadır.

Çalışanların soyunma odaları ve dolaplarının bulunduğu bölümler sağlık ve temizlik yönünden incelenmekte, bu bölümlerde duş yerlerinin uygunluğu da denetlenmektedir.

Eskisine oranla meslek hastalıklarına yol açan hususlara daha fazla dikkat edilmektedir. Tespit edilmesi zor olan bu hususların üzerine daha ciddiyetle gidileceği ifade edilmektedir. İş güvenliği uzmanlığı nasıl ön planda ise işyeri hekimliği de daha fazla ön plana çıkartılmaktadır. İşyeri hekiminin hazırladığı periyodik ve sağlık formlarında çalışanların sağlık yönünden yapılan incelemeleri de mercek altına alınmaktadır. Örneğin, işitme testlerinin tutarlılığı, hekimin bu verileri formlara yansıtma şekli, solunum fonksiyon testlerine yönelik verilen bilgi ve tavsiye notları önem arzetmektedir.

Çalışanların iş ortamında bulundukları alanlar ergonomik yönden de değerlendirilmekte, uzun dönemde bedensel ve eklem rahatsızlıklarının oluşmaması için tavsiyelerde bulunulmaktadır.

Son yıllarda meydana gelen mobbing konularının da hassasiyetle irdelendiğini üstünü çizerek söylemekte fayda vardır.

İşyerinde bir iş kazası yaşanması durumunda - kazanın şekli de önemli olmakla birlikte - ortamın aydınlatma koşulları, tozlu olup olmaması, titreşim veya gürültüye karşı maruziyet durumları, çalışanların yüksekte yaptığı çalışmalarda “paraşüt tipi” emniyet kemerlerini kullanıp kullanmadıkları fazlasıyla önemlidir.

Sonuçta yapılan tüm teftiş ve incelemelerin, iş kazalarının ve meslek hastalıklarının oluşmasını engellemek için gerçekleştirildiğini, amacın hiçbir işletmeyi zor durumda bırakmak olmadığını, her yeni düzeltme ve düzenlemenin insan yaşamına değer vermekten geçtiğini unutmamak gerekir.

Ümit Sedat Bayram
12.05.2016